Το Νευροκόπι είναι ένας από τους ομορφότερους δήμους της Μακεδονίας και προ Καλλικράτη ο μεγαλύτερος σε έκταση δήμο στην Ελλάδα. Καταλαμβάνει 872 τ. χλμ. περιτριγυρισμένος από τους επιβλητικούς ορεινούς όγκους του Φαλακρού και του Όρβυλου. Δεσπόζει στον εύφορο κάμπο του λεκανοπεδίου, γνωστός για την περίφημη πατάτα, τα γευστικότατα φασόλια του καθώς και τις χαμηλές θερμοκρασίες κατά τη χειμερινή περίοδο. Το κάτω Νευροκόπι απέχει 42 χιλιόμετρα από την Δράμα, την πρωτεύουσα του ομώνυμου νομού.

Η ευρύτερη περιοχή του Κάτω Νευροκοπίου έχει κατοικηθεί από την Παλαιολιθική περίοδο. Οι κάτοικοι κατά την Αρχαϊκή εποχή είχαν επαφές με τα κεντρικά Βαλκάνια, αλλά και με τα παράλια της Μακεδονίας και Θράκης. Οι φυλές που κατοικούσαν ήταν Θρακικές, κυρίως Οδομάντες και Ηδωνοί. Η περιοχή του λεκανοπεδίου του Κάτω Νευροκοπίου κατακτήθηκε από το Φίλιππο Β΄. Μετά τη Μάχη των Φιλίππων, το 42 π.Χ. εγκαταστάθηκαν στην περιοχή, Ρωμαίοι. Κατά τη Βυζαντινή περίοδο, υπήρχαν μεγάλα κτήματα, ιδιωτικά και μοναστικά. Μετά τον 7ο αιώνα η περιοχή δέχτηκε κύματα σλαβικών επιδρομών από το Βορρά.Το 1383 κατακτήθηκε η περιοχή από τους Οθωμανούς και εγκαταστάθηκαν στην περιοχή μουσουλμάνοι. Το 1530 είχε 385 χριστιανικά και 219 μουσουλμανικά νοικοκυριά.Το 1870 ιδρύθηκε η Βουλγαρική εξαρχία και μια μακρά περίοδος εθνικών ανταγωνισμών λαμβάνει χώρα και στο Κάτω Νευροκόπι. Το 1882 ξεκίνησε η προσπάθεια της Ελληνικής πλευράς να αμυνθεί στις Βουλγαρικές αξιώσεις με τη βοήθεια της μητρόπολης. Οι εξαρχικοί του Κάτω Νευροκοπίου διεκδίκησαν το ναό του Αγίου Δημητρίου. Το 1899 οι εξαρχικοί προκάλεσαν επεισόδια για τον έλεγχο του ναού και η Οθωμανική διοίκηση αποφάσισε να αναστείλει τη λειτουργία του. Το Πάσχα του 1901 οι Οθωμανική διοίκηση επέτρεψε την επαναλειτουργία του ναού με τη συμφωνία της εναλλάξ λειτουργίας σε ελληνικά και βουλγαρικά, αλλά το Πάσχα του 1902 λόγω της συνέχισης των επεισοδίων, ο ναός ξανάκλεισε. Την επόμενη χρονιά, Βούλγαροι κομιτατζήδες ανέλαβαν ένοπλη δράση στην περιοχή προκειμένου να τρομοκρατήσουν τους Ελληνικούς πληθυσμούς. Τότε δολοφονήθηκε και ο δάσκαλος Θωμάς Παπαγεωργίου. Τον Οκτώβριο του 1903 με πρωτοβουλία του μητροπολίτη Δράμας, ο ναός του Αγίου Δημητρίου λειτούργησε ξανά, ενόψει της γιορτής του ομώνυμου Αγίου με συμμετοχή πατριαρχικών και εξαρχικών. Ανήμερα του Αγίου Δημητρίου όμως, ένοπλη ομάδα 30 κομιτατζήδων επιτέθηκαν στο ναό και συνέλαβαν τους Έλληνες εκκλησιαστικούς επιτρόπους Ιωάννη Ζαφειρίου, Νικόλαο Γερμανό, το γιο του Γεώργιο Γερμανό και το δάσκαλο Κωνσταντίνο Χρηστίδη, τους οποίους εκτέλεσαν. Την παραμονή των Χριστουγέννων του 1906, σώμα 300 κομιτατζήδων περικύκλωσαν το Κάτω Νευροκόπι και μετά από τρίωρη επίθεση δολοφόνησαν τους Έλληνες προύχοντες.Ο ελληνικός στρατός μπήκε στη κωμόπολη στις 4 Ιουλίου του 1913. Τα επόμενα χρόνια, και μετά τις ανταλλαγές πληθυσμών, στο Κάτω Νευροκόπι κατέφυγαν πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία, τον Πόντο και την Ανατολική Θράκη. Οι μουσουλμάνοι κάτοικοι μετανάστευσαν στην Τουρκία σύμφωνα με την Ελληνοτουρκική ανταλλαγή πληθυσμών ενώ, μέχρι το 1932, 324 εξαρχικές οικογένειες μετανάστευσαν στη Βουλγαρία.Την 1η Απριλίου του 1927 η κωμόπολη μετονομάστηκε από Ζύρνοβο σε Κάτω Νευροκόπι. Σήμερα αποτελεί την έδρα του νέου διευρυμένου Δήμου καθώς παραδοσιακά ήταν το διοικητικό, οικονομικό και πολιτιστικό κέντρο του ευρύτερου λεκανοπεδίου.

Όποιος επισκεφτεί το Κάτω Νευροκόπι θα παρατηρήσει ότι τα παραδοσιακά σπίτια πλάι στα σύγχρονα, σμίγουν αρμονικά το χθες με το σήμερα. 

Όμως το Νευροκόπι δεν είναι μόνο αυτά, είναι το πανέμορφο φυσικό περιβάλλον που έχει υποστεί την ελάχιστη δυνατή ανθρώπινη παρέμβαση, είναι τα μεταβυζαντινά μνημεία και οι εκκλησίες, είναι τα εξαίσια δάση τα οποία και είναι απολύτως προσβάσιμα μέσω των ευρωπαϊκών μονοπατιών Ε6 και EuroVelo trail αλλά και του καλού επαρχιακού οδικού δικτύου που οδηγεί στα σημεία εισόδου και άλλα πολλά τα οποία θα είναι συναρπαστικότερο να τα ανακαλύψει ο επισκέπτης.

Στην κωμόπολη δεσπόζει η μεγαλοπρεπής εκκλησία του Αγίου Δημητρίου χτισμένη το 1866, με τοιχογραφίες στο εσωτερικό και το εντυπωσιακό καμπαναριό στην αυλή. Ανάμεσα στις εικόνες του τέμπλου, δημιουργίες πιθανώς του γνωστού ντόπιου ζωγράφου Γεωργίου από τη δεκαετία του 1870, ξεχωρίζει η εικόνα του Αγίου Δημητρίου με τις μορφές της σε χρυσοκέντητες πολυτελείς φορεσιές. Ο Άγιος Δημήτριος είναι ο πολιούχος του χωριού. Aντίγραφο της Παναγίας Φανερωμένης και η Παναγία η Επτάσπαθη, κειμίλια 2 προσκυνητάρια το ξυλογλυπτο τέμπλο, ο άμβωνας και ο δεσποτικός θρόνος.

Βασικό κομμάτι του Πολιτισμού οι Σύλλογοι που κρατούν ζωντανά από γενιές σε γενιές τα ήθη και τα έθιμα του τόπου.

Ιστορικότερος όλων ο Πολιτιστικός Σύλλογος Νευροκοπίου, με την επωνυμία «Πολιτιστική Εστία Νευροκοπίου». Ιδρύθηκε το 1975 και δραστηριοποιείται μέχρι και σήμερα. Με τις εκδηλώσεις και τις διάφορες δραστηριότητες που διοργανώνει, καταφέρνει να κρατάει αναλλοίωτο τον Πολιτισμό στον τόπο μας.

Ποντιακός Σύλλογος Νευροκοπίου « Αλέξανδρος Υψηλάντης» έτος ίδρυσης το 1978 και υφίσταται μέχρι και σήμερα κρατώντας ζωντανή την ποντιακή παράδοση με την εκμάθηση στους νέους και όχι μόνο των ποντιακών παραδοσιακών χορών , ήθη και εθίμων.